VELIKI ZAOKRET IZ WASHINGTONA: Novi pristup prema BiH skriva ključne odluke koje tek dolaze

Nakon prvih naznaka da bi Sjedinjene Američke Države mogle redefinisati svoj pristup Bosni i Hercegovini, ubrzo se pokazalo da se ne radi o izolovanim signalima, već o početku dublje diplomatske transformacije.

Prve konture nove politike naznačio je James J. Carafano iz Heritage Foundationa u analizi objavljenoj 4. septembra 2025. godine pod naslovom „Američka politika na Zapadnom Balkanu“. U tekstu je istakao da je Bosna i Hercegovina postala važnija tema za Washington nego odnosi između Srbije i Kosova — tvrdnja koja je tada izgledala neočekivano, ali se ubrzo potvrdila.

Ubrzo su uslijedile konkretne potvrde iz diplomatskih izvora. Visoki zvaničnik State Departmenta, Brendan Hanrahan, odigrao je ključnu ulogu u političkim procesima u BiH, i to kroz diskretne, ali vrlo uticajne diplomatske poteze. Najjasniji primjer viđen je 18. oktobra, kada je Narodna skupština Republike Srpske ukinula čitav niz spornih zakona koji su zadirali u ustavni poredak države. Samo dan kasnije, američka ambasada je izdala saopštenje u kojem je pozdravila odluku — što se protumačilo kao jasan znak da Washington aktivno usmjerava tok političkih dešavanja.

Analitičari smatraju da je riječ o pažljivo osmišljenoj strategiji čiji je dio i tihi dogovor koji je, navodno, doveo do povlačenja Milorada Dodika sa formalnih pozicija moći. Iako detalji nisu poznati, iz diplomatskih krugova stižu tvrdnje da se radi o koordinisanom procesu.

Slične stavove ranije je iznio i Max Primorac iz Thatcher Center for Freedom u studiji „Bosna i Hercegovina: Okončanje neuspjeha u izgradnji nacije“ objavljenoj u julu 2025. godine, gdje je naglasio potrebu za „novim pristupom“ američke politike prema regionu.

Dolazak otpravnika poslova Johna Ginkela u Sarajevo dodatno je potvrdio novi kurs: Washington se više ne oslanja isključivo na institucije u glavnom gradu, već paralelno gradi komunikacione kanale s Banjom Lukom, čime je Sarajevo praktično ostavljeno po strani.

Takav pristup mnogi tumače kao svojevrsno priznavanje Republike Srpske kao odvojenog političkog entiteta sa vlastitim mehanizmima odlučivanja. Promjena je vidljiva i u jeziku američkih saopštenja, gdje se sve češće spominje saradnja sa „konstitutivnim narodima“, dok se građanski princip gotovo više i ne pominje.

Reakcije iz vrha Republike Srpske, uključujući izjave Željke Cvijanović, pokazuju da se nova američka strategija doživljava kao svojevrsna politička rehabilitacija entiteta.

Ipak, ostaje ključno pitanje — pokušavaju li Sjedinjene Države ponovo posredovati u sukobu koji su smatrale završenim, ali ovaj put bez klasičnih diplomatskih kanala?

Sve više pokazatelja upućuje na to da Washington nastoji okončati eru tzv. „stabilokratije“ — politike koja je, pod izgovorom stabilnosti, godinama cementirala korupciju i jačala nacionalističke strukture.

Iako je Dodik formalno skrajnut, njegov politički uticaj još uvijek postoji. Uspjeh američke strategije zavisi od toga hoće li uspjeti demontirati sistem koji mu je omogućio dugogodišnju dominaciju.

Ako nova politika zaživi, to bi moglo označiti početak nove faze u kojoj Bosna i Hercegovina više neće biti prostor političke nestabilnosti, već država u kojoj odgovornost i funkcionalnost postaju mjerilo moći.