Fatima al-Fihri – žena koja je svjetlom znanja osvijetlila svijet

Kad se u svijetu govori o najstarijim i najvažnijim univerzitetima, onda se krene od Bolonje, gdje je univerzitet osnovan 1088 godine.

Nije teško pogoditi zašto se univerzitet Univerzitet Al-Qarawiyyin u Fesu, Maroko, osnovan 859. godine zaobilazi spomenuti, iako je priznat od UNESCO, kao takav, a upisan je kao najstariji u Ginisovu knjigu rekorda. Kad bi se to spomenulo, onda bi pala u vodu islamofobična priča križara, koji na islam gledaju kao retrogradnu religiju.

Pogotovo bi bilo neugodno, kad se govori o pravu žena i njihovoj ravnopravnosti u društvu, jer je ovaj univerzitet osnovala žena, Fatima al-Fihri!

U vremenu kada su žene rijetko imale pravo glasa, a još rjeđe pristup učenju, jedna žena je postala lučonoša znanja, arhitektica duhovnosti i osnivačica najstarijeg univerziteta na svijetu. Njeno ime je Fatima al-Fihri, a njena ostavština odzvanja kroz vijekove poput ezana sa minareta iznad Fesa.

Rođena u 9. stoljeću u porodici imućnih trgovaca, Fatima je sa porodicom migrirala iz Tunisa u Maroko. Bogatstvo koje je naslijedila nije trošila na zlato i svilene haljine, već na ono što nadživljuje tijelo – znanje. Svoj imetak je uložila u izgradnju džamije i škole – ali ne obične škole, već mjesta koje će se pretvoriti u Al-Qarawiyyin, najstariji univerzitet koji i danas radi, priznat i od UNESCO-a i Guinnessove knjige rekorda.

Fatima nije bila samo dobrotvorka. Bila je vizionarka. Shvatila je da bez znanja nema slobode, bez slobode nema napretka, a bez obrazovanja – nijedan narod ne može podići glavu iz pepela neznanja. Univerzitet koji je osnovala ubrzo je postao svjetionik mudrosti, gdje su se predavali islamsko pravo, matematika, medicina, astronomija, filozofija i jezik. Među njegovim zidovima učili su i predavali velikani poput Ibn Khalduna i Averroesa.

U doba kada Evropa još nije poznavala koncept univerziteta, dok su mnogi narodi još lutali kroz tamu feudalnog mraka, Fatima je već podizala stubove znanja. Njena djela postala su most između civilizacija, između Istoka i Zapada, između vjere i razuma.

Fatima al-Fihri nije ostala zapisana u istoriji zbog moći ili vojske, već zbog pera i srca. Njena snaga nije bila u buci, već u tišini koja se širi među stranicama knjiga i umovima studenata. Ona nas podsjeća da pravo obrazovanje ne poznaje spol, granice ni vjere – ono pripada svima.

Danas, u svijetu koji još traži jednakost i ravnotežu, Fatima stoji kao simbol onoga što žena može biti – ne samo majka i supruga, već graditeljica civilizacija.

Neka nas njeno ime prati kao molitva, a njeno djelo bude amanet svim generacijama koje dolaze.

Lokacija:

Nalazi se u Fesu, u Maroku – jednom od najstarijih i najvažnijih gradova islamskog svijeta u srednjem vijeku.

Osnovan:

Godine 859. od strane Fatime al-Fihri, izuzetne žene i vizionarke porijeklom iz bogate porodice migranata iz Tunisa. Fatima je uložila svoje naslijeđeno bogatstvo u izgradnju džamije i obrazovne ustanove koja će postati Al-Qarawiyyin.

Značaj:

• Smatra se najstarijim neprekidno aktivnim univerzitetom na svijetu, prema UNESCO-u i Guinnessovoj knjizi rekorda.
• Iako je počeo kao džamija sa mjestom za učenje, razvio se u instituciju sa strukturiranim nastavnim planom, gdje su se predavali islamsko pravo, gramatika, medicina, matematika, astronomija, logika i druge nauke.
• Bio je ključan centar znanja u islamskom svijetu i imao je značajan uticaj i na evropske učenjake – mnogi su iz Andaluzije (današnja Španija) dolazili da uče u Fesu.

Zanimljivosti:

• Studenti su morali napamet znati Kur’an prije nego što bi se mogli upisati.
• Biblioteka Al-Qarawiyyina je također jedna od najstarijih na svijetu, osnovana u 9. stoljeću i sadrži neka izuzetno rijetka djela.
• Među poznatim učenjacima koji su tamo studirali ili predavali su filozofi poput Ibn Khalduna, Averroesa (Ibn Rušd) i mnogi drugi.